Wat te doen bij een datalek? Stappen voor ondernemers en bedrijven

Een datalek kan ernstige gevolgen hebben voor de reputatie en veiligheid van je bedrijf. Het is cruciaal om snel en effectief te handelen bij een datalek. Wat moet je doen? We leggen de belangrijkste stappen uit.

Wat is een datalek?

Een datalek is het onbedoeld of illegaal bekendmaken, vernietigen of verliezen van persoonsgegevens. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een hack, menselijke fout of verlies van een apparaat.

Stappen bij een datalek

1. Bevestig het datalek
   Controleer of er daadwerkelijk een datalek heeft plaatsgevonden. Dit kan door interne systemen te onderzoeken en te verifiëren of persoonsgegevens zijn blootgesteld.
2. Meld het datalek intern
   Informeer direct je interne crisismanagementteam en andere relevante afdelingen (zoals juridische en IT-afdelingen). Zorg dat zij klaarstaan om snel actie te ondernemen.
3. Meld het datalek bij de Autoriteit Persoonsgegevens
   Is het datalek ernstig genoeg (bijvoorbeeld bij verlies van gevoelige gegevens)? Dan moet je dit binnen 72 uur melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
4. Informeer de betrokkenen
   Als het datalek een hoog risico vormt voor de rechten en vrijheden van betrokkenen, moet je hen ook op de hoogte stellen. Dit moet snel en duidelijk gebeuren, met uitleg over de mogelijke gevolgen en hoe ze zich kunnen beschermen.
5. Voorkom herhaling
   Na de melding is het belangrijk om het datalek te analyseren en maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen. Dit kan door systemen te verbeteren of medewerkers beter te trainen.

Wanneer wel of niet melden van datalek bij AP?

Niet ieder datalek hoeft gemeld te worden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De meldplicht hangt af van de ernst van het datalek en de mogelijke gevolgen voor betrokkenen.

Wel melden:

Je bent verplicht het datalek te melden bij de AP als het leidt tot een risico voor de rechten en vrijheden van betrokkenen. Denk aan situaties waarin persoonsgegevens:

• zijn blootgesteld aan onbevoegden,

• gevoelige informatie bevatten (zoals medische gegevens of financiële gegevens),

• misbruikt kunnen worden voor identiteitsfraude, phishing of andere schade.

In deze gevallen moet de melding binnen 72 uur na ontdekking plaatsvinden.

Niet melden:

Als je passende maatregelen hebt getroffen voordat het datalek plaatsvond, is een melding bij de AP niet verplicht. Dan moet je aan deze drie voorwaarden voldoen:

• de gegevens zijn volledig behouden,

• je behoudt volledige controle dankzij een recente back-up,

• de encryptie- of hashsleutel is niet in gevaar geweest en blijft ontoegankelijk voor onbevoegden met huidige technologie.

Let op:

• ook als je niet hoeft te melden, moet je het datalek intern documenteren. De AP kan dit opvragen bij een controle,
• bij twijfel of je het datalek moet melden kan je beter het zekere voor het onzekere nemen en het datalek wél melden.

Gevaren van een datalek

Een datalek is niet alleen een technisch probleem — het kan grote gevolgen hebben voor je organisatie. Denk aan:

• Reputatieschade
  Klanten en partners verliezen vertrouwen als blijkt dat hun gegevens niet veilig waren.
• Financiële schade
  Boetes van de Autoriteit Persoonsgegevens kunnen oplopen tot miljoenen euro’s. Daarnaast kunnen betrokkenen schadeclaims indienen.
• Operationele verstoring
  Een datalek kan leiden tot uitval van systemen of noodmaatregelen die je bedrijfsvoering stilleggen.
• Juridische complicaties
  Bij onvoldoende beveiligingsmaatregelen of nalatigheid kun je aansprakelijk worden gesteld.
• Misbruik van gegevens
  Gelekte persoonsgegevens kunnen worden gebruikt voor identiteitsfraude, phishing of oplichting.

Een snelle én juiste reactie op een datalek is dus essentieel om deze risico’s te beperken.

Voldoen aan de AVG: wat betekent dat bij een datalek?

De AVG draait om zorgvuldige omgang met persoonsgegevens — en datalekken raken direct aan die kern. Als er persoonsgegevens op straat komen te liggen, staat de bescherming van die gegevens onder druk. Daarom stelt de AVG duidelijke eisen aan hoe je als organisatie met datalekken omgaat.

Bij een datalek laat de AVG zien waar jouw verantwoordelijkheid als verwerkingsverantwoordelijke begint. Niet alleen moet je adequaat reageren, maar je moet ook kunnen aantonen dat je passende technische en organisatorische maatregelen hebt getroffen om persoonsgegevens te beveiligen.

Kortom: een datalek is niet alleen een incident, maar ook een test voor jouw AVG-compliance. Kun je laten zien dat je grip hebt op je gegevensverwerking? Dan toon je aan dat je privacy serieus neemt — en dat is essentieel voor zowel de toezichthouder als je klanten.

Hulp nodig of vragen over hoe je moet handelen bij een datalek?

Twijfel je of je een datalek moet melden? Of weet je niet zeker wat je richting betrokkenen moet communiceren? In zulke situaties is het fijn om een specialist te kunnen raadplegen.

Onze juristen staan klaar om met je mee te kijken, of het nu gaat om het beoordelen van de ernst van een incident, het opstellen van een melding aan de Autoriteit Persoonsgegevens, of het voorkomen van toekomstige risico’s.

Heb je vragen of wil je direct advies? Neem contact met ons op, we helpen je graag verder.

Meester en Meester; maakt recht voor iedereen toegankelijk

Voor niet-juristen kan de juridische wereld soms onbegrijpelijk zijn. Meester en Meester is een juridisch adviesbureau die organisaties met juridische vraagstukken helpt. Heb je onze hulp nodig? Neem dan gerust contact met ons op! Je kunt ons bereiken via het contactformulier, per e-mail op info@meesterenmeester.nl of telefonisch via 088-0665002. Wij staan voor je klaar.

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in dit artikel kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn dan wel verouderd. De informatie in dit artikel dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Meester en Meester B.V. aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit het artikel. Dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Meester en Meester B.V. aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit het artikel.