De BOA als handhaver: wat betekent hun groei voor de samenleving?

In steeds meer gemeenten zijn ze niet meer weg te denken: BOA’s, ofwel buitengewoon opsporingsambtenaren. Ze houden toezicht in het park, spreken mensen aan op straat, controleren hondenbezitters of schrijven boetes uit bij fout parkeren. Ze zijn zichtbaar, aanspreekbaar en in sommige gevallen ook steeds krachtiger uitgerust.

De groei van hun taken en bevoegdheden roept vragen op. Wat is hun rol precies? Waar ligt de grens tussen BOA en politie? En hoe zorgen we dat hun inzet goed verloopt?

De BOA als lokaal gezicht van handhaving

BOA’s zijn geen politieagenten, maar hebben wel een aantal belangrijke bevoegdheden:

• Zij mogen identiteitsbewijzen controleren

• Zij kunnen boetes opleggen

• In sommige gevallen mogen zij geweld gebruiken (denk aan wapenstok of pepperspray)

Ze werken in uiteenlopende sectoren, zoals het openbaar vervoer, de natuur- en milieuhandhaving, of als gemeentelijke handhavers in woonwijken. Gemeenten zetten hen steeds vaker in voor de aanpak van lokale overlast, van afvaldumping tot geluidsoverlast.

Een veranderende rol: van ondersteuning naar frontlinie

De traditionele rol van de BOA was vooral ondersteunend. Maar door de toenemende druk op de politie, zijn BOA’s in veel gemeenten uitgegroeid tot de eerste lijn in handhaving.

Zij spelen nu een sleutelrol bij:

• Toezicht in de wijk

• Aanpakken van lichte overtredingen

• Signaleren van problemen voordat deze escaleren

Door deze verschuiving zijn BOA’s niet alleen zichtbaar op straat, maar ook onmisbaar geworden voor het lokale veiligheidsbeleid.

Geweldsbevoegdheden: een stap verder

In sommige gemeenten krijgen BOA’s, onder strikte voorwaarden, geweldsmiddelen tot hun beschikking. Het gaat hier om:

• Wapenstok

• Pepperspray

• Bodycams

Deze bevoegdheden worden alleen toegekend na een zorgvuldige beoordeling en training. Het doel is om BOA’s beter te beschermen én om hen slagvaardiger te laten optreden in risicovolle situaties.

In Nederland mogen BOA’s in principe geen vuurwapens dragen, dit is doorgaans voorbehouden aan de politie. Er zijn echter uitzonderlijke gevallen waarin een BOA, na strikte beoordeling, een wapen kan dragen, mits goedgekeurd door de Minister van Justitie en Veiligheid. Dit gebeurt in specifieke gevallen en onder strikte voorwaarden, maar markeert een belangrijke verschuiving in hun rol. Ze zijn daardoor in staat om directer op te treden bij incidenten en sneller te handelen in situaties die escaleren. Dit maakt hen niet alleen effectiever, maar ook een zichtbare kracht voor veiligheid in de gemeenschap.

Maar deze ontwikkeling is niet zonder risico’s. Zonder voldoende training of duidelijke richtlijnen kan het gebruik van geweld leiden tot escalatie, juridische procedures of verminderde publieke steun.

Wat betekent dit voor de samenleving?

De groeiende inzet van BOA’s heeft duidelijke voordelen:

• Verlichting van politietaken: de politie kan zich richten op zware criminaliteit

• Meer maatwerk: BOA’s kunnen flexibel worden ingezet op specifieke problemen in buurten

• Vergroting van veiligheidsgevoel: hun aanwezigheid werkt preventief en draagt bij aan leefbaarheid

Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen:

• Rolverwarring: voor burgers is niet altijd duidelijk wat een BOA wél en niet mag

• Ongelijke bevoegdheden: per gemeente kunnen de taken en middelen van BOA’s verschillen

• Beperkte erkenning: BOA’s hebben niet dezelfde status als de politie, wat hun positie kwetsbaar maakt

Juridische en organisatorische aandachtspunten

Het toekennen van geweldsbevoegdheden brengt ook juridische verplichtingen met zich mee, zoals het hanteren van:

• Proportionaliteit: geweld mag alleen als het niet anders kan

• Subsidiariteit: eerst moeten lichtere middelen worden geprobeerd

Daarom is training essentieel, zowel op fysiek vlak als in communicatie en de-escalatie. Gemeenten moeten hierin investeren, net als in heldere instructies en een goed intern toezicht op de uitvoering.

Hoe kan Meester en Meester u helpen?

Meester en Meester ondersteunt gemeenten bij de inrichting en inzet van BOA’s. We adviseren over juridische kaders, beleidskeuzes en praktische uitvoering, verantwoording en het omgaan met klachten of bezwaarprocedures.

Wij weten wat lokaal handhaven vraagt van BOA’s én van het bestuur. Meer weten? Neem gerust contact met ons op.

Meester en Meester; maakt recht voor iedereen toegankelijk

Voor niet-juristen, binnen de overheid, kan de juridische wereld soms onbegrijpelijk zijn. Meester & Meester helpt publieke organisaties bij uiteenlopende bestuurs- en andere juridische vraagstukken. Hulp nodig? Neem gerust contact op via het formulier op onze site, mail naar info@meesterenmeester.nl of bel 088-066 5002. We staan voor u klaar.

Deze blog is met aandacht en zorgvuldigheid geschreven, maar bevat informatie van algemene en informatieve aard. De informatie in dit artikel kan, afhankelijk van de omstandigheden van uw specifieke geval, niet of verminderd van toepassing zijn dan wel verouderd. De informatie in dit artikel dient derhalve niet als juridisch advies te worden beschouwd. Meester en Meester B.V. aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit het artikel.